کارگاه آموزشی بین المللی تحقیقات تفسیری هرمنوتیکی از دیدگاه اسلام و مسیحیت

کارگاه آموزشی تحقیقات تفسیری هرمنوتیکی از دیدگاه اسلام و مسیحیت

 Exegetical and Hermeneutical Investigations from Muslim and Christian Perspectives

در روزهای 15 و 16 نوامبر معادل 24 و 25 آبان سال جاری در دانشگاه پادربورن برگزار شد. این کارگاه  به دعوت دانشگاه پادربورن و به همت پژوهشکده مطالعات قرآنی و انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی برنامه ریزی شده بود که  خانم دکتر فروغ پارسا (مسئول پژوهشکده مطالعات قرآنی و رئیس انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی )، آقایان دکنر احمد پاکتچی ( عضو هیئت علمی وابسته پژوهشکده مطالعات قرآنی ) و دکترمحسن قاسم پور( نایب رئیس انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی) در آن سخنرانی داشتند. آقای دکتر  Klaus von Stosch ( استاد رشته الهیات تطبیقی دانشگاه پادربورن و رئیس مرکز الهیات تطبیقی)  و آقای دکترMichael Konkel ( استاد عهد عتیق دانشکده الهیات پادربورن ) و خانم Cornelia Dockter (پژوهشگر مرکز مطالعات فرهنگی و الهیات تطبیقی) نیز در این کارگاه مقاله ارائه کردند.قابل ذکر است که پیش از این در اسفند ماه سال 95  نیز کارگاه آموزشی مشترکی بین دانشگاه پادربورن و پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شده بود. هدف اصلی این برنامه ها بیش از همه گفتگوی بین الادیانی و آشنایی با نقاط مشترک و ایده های مشترک ادیان ابراهیمی بویژه اسلام و مسیحیت است.در کارگاه آموزشی پادربورن نیز سخنرانان سعی داشتند بر محورهای مشترک اسلام و مسیحیت تأکید نمایند. علاوه بر آن پژوهشکده مطالعات قرآنی البته تلاش کرد در این برنامه برخی راهبردهای اصلی خود یعنی تأکید بر مطالعات میان رشته ای، تبیین ارتباط وثیق و عمیق قرآن و تشیع  و  نیز گسترش تعاملات علمي-فرهنگي، در سطح بین الملليرا تحقق ببخشد. عنوان بحث آقای دکتر پاکتچی ؛ مطالعات کتب مقدس بارویکرد معنی شناسی (Biblical studies by semantic approach ) بود و عنوان بحث آقای دکتر قاسم پور: مقایسه مفهوم روح القدس و جیرئیل در انجیل و قرآن بود.

( The Concept of the Holy Spirit & Gabriel in Qur’an and Bible: A comparative study)

 سخنرانی خانم دکتر پارسا در باره شخصیت حضرت مریم (ع) و حضرت فاطمه زهرا (ع) در مسیحیت و اسلام

(The significance of Mary(PBUH)  and Fatima(PBUH)  in Christian and Islamic Theology) بود. پارسا در مقدمه این سخنرانی بر نقاط مشترک ادیان ابراهیمی ؛ اعتقاد به یکتاپرستی ، رسالت پیامبران و رستاخیز اشاره کردند و نشان دادند که داستان زندگی سراسر رنج و تلاش پیامبران الهی و نیز اصحاب و یاران نزدیک آنها برای هدایت بشریت ، شباهت های زیادی با هم دارند . دکتر پارسا در آغاز بر ویژگی ها و خصوصیاتی از حضرت مریم (ع) که در قرآن بازتاب یافته بود و مفسران مسلمان مطرح کرده بودند، تأکید و تمرکز داشت که البته با روایات مسیحیت در باره حضرت اندک تفاوتهایی دارد.  بر اساس آیات قرآن مریم (ع) دوشیزه ای برگزیده و پاک از هرنوع آلودگی است که به امر الهی  باردار شده است و فرزند وی عیسی مسیح منبع خیر و برکت برای مردم است.مریم بارها مورد وحی الهی قرار گرفته و از مائده های آسمانی تناول می کرده است..تأکید قرآن کریم بر (virgin birth)طهارت و زایش مسیح در عین بکارت مریم (ع) در این سخنرانی مورد توجه بوده است. عبادت دائمی مریم (ع) و نیز رحمت و محبت ایشان برای مردم سراسر جهان نیز از نکات مورد توجه بود. حضرت مریم (ع) نزد فرقه های مختلف مسیحیان ، مورد احترام بسیاری است و ایده توسل به حضرت در کلام مسیحیت و روایت مقدسان این دین وجود دارد . این معنا که  حضرت مریم (ع) در بین مفسران مسلمان اهمیت و احترام زیادی دارند در این سخنرانی مورد تأکید زیادی قرار گرفت. بخش دوم این بحث به معرفی بانوی نمونه اسلام حضرت فاطمه زهرا (ع) اختصاص داشت. پارسا در این بحث ، فاطمه (س) را به عنوان دختر پيامبر بزرگوار اسلام (ص) و محترم ترین بانوی نمونه اسلام ، همسر علی (ع)  نخستین امام شیعیان و مادر دیگر امامان شیعه مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد که بدلیل  تعظيم وتكريم فوق العاده پیامبر(ص) نسبت به فاطمه (س) ، این بانو نزد همه مسلمانان احترام ویژه ای دارد. بر اساس گزارش‌های تاریخی،  دوران کودکی فاطمه مصادف با دورانی بود که پیامبر (ص) رسالت خود را اعلام نمود و هر روز مورد آزار و اذیت مشرکان قرار می گرفت. محاصره و فشارهای اقتصادی و اجتماعی مشرکان قریش بالاخره باعث شد که   فاطمه (س) ، مادر خود خدیجه و عمو و حامی مهم پدرش، ابوطالب را از دست بدهد. در تمام این سختیها ، فاطمه(س)  در کنار پیامبر(ص) و در تدارک تسکین آلام حضرت بود که از این رو لقب «ام ابیها» یعنی مادر پدرش به ایشان داده شده است.پس از هجرت به مدینه فاطمه(س) با علی (ع) پسرعموی و یاور همیشگی  پیامبر(ص) ازدواج کرد ولی دوران جوانی آن بانو نیز بدلیل جنگ های مسلمانان با مشرکان مکه و نیز شرایط دشوار اقتصادی با رنج های زیادی همراه بود.گاهی اوقات در خانه فاطمه و علی که چهار فرزند داشتند حتی غذایی برای سیر کردن شکم یافت نمی شد. فاطمه(س)  ، به مثابه بانوی نمونه اسلام در کنارپدر و همسر بزرگوارشان فعالیت های اجتماعی مختلفی داشتند. در واقع ایشان از سویی به آموزش قرآن و حدیث پیامبر (ص) مشغول بودند و از سوی دیگر در سنگر دفاع به مجاهدان و مجروحان کمک رسانی می نمودند. چند ماه پایانی زندگی فاطمه(س) مقارن با درگذشت پیامبر (ص) و بی مهری بسیاری از اصحاب و مسلمانان نسبت به خاندان پیامبر (ص) و برای آن بانو دوران بسیار ناگواری بود ؛ چنانکه گفته شده در این دوره هیچ کس زهرا(س) را خندان ندید.با این همه ، فاطمه(س)  هرگز از تلاش و خیرخواهی برای امّت از پای ننشست و تا آخرین روزهای زندگی به سراغ مردم می رفت و سخنان و رهنمودهای پیامبر (ص) را بدیشان یادآور می شد.دکتر پارسا ، در بخش دیگری از سخنانش بر سجایای اخلاقی فاطمه(س)  متمرکز شد و در باره عبادت های طولانی، صبر و بردباری ، ساده زيستي و کمک های بی دریغ آن بانو  به نیازمندان و درماندگان  نمونه های را بیان کرد. فاطمه(س)  ، در شرایط مختلف و حتی در هنگام دعاکردن و راز ونیاز با خداوند؛ دیگران را بر خود مقدم می داشت و به فرزندان خود نیز سفارش می کرد باید اول به فکر دیگران باشید و مشکلات آنها را رفع کنید و بعد از آن برای خودتان دعا کنید.دکتر پارسا در بخش پایانی سخنانش موارد ذیل را به عنوان ویژگی های مشترک شخصیت این دو بانوی نمونه تبیین کرد.

    پاکی و عصمت

پاکی و عصمت حضرت مریم (ع) درآیه 42سوره آل عمران  تأکید شده و همين خصوصيات يعني پاكيزگي و عصمت براي فاطمه(س) ، بنا بر تفسیر مفسران در آیه تطهیر(آیه 33 سوره احزاب ) و نيز آیات مباهله (61 سوره آل عمران ) بیان شده است.

    اتصال و نزدیکی به پیامبر

حضرت مریم (ع) مادر مسیح بود و فاطمه(س)، دختر پیامبر که لقب اَمّ ابِیها مادر پدر دارد. فاطمه(س) در الهیات شیعی ، مادر امامت نیز هست که اهمیت فو ق العاده ای دارد.امام ادامه دهنده راه پیامبر(ص) است و هدایت و راهنمایی مردم را بعهده دارد.

    وحی   

به حضرت مریم (ع)  در موارد متعددی وحی شده است. بر اساس قرآن ، نقاط عطف زندگی مریم : اعلام بارداری ، تولد مسیح و موارد دیگر با وحی الهی صورت گرفته است. گزارش های مختلفی نیز وجود دارد که به فاطمه(س)  وحی می شده و به همین دلیل لقب محدثه داشته است.

    بخشندگی و مهربانی

حضرت مریم (ع)  و فاطمه(س)   هردو تجلی رحمت و مهربانی به مردم هستند.این دو بانو همواره از تنگدستان و بینوایان دستگیری می کردند و اموال و دارایی خود را به فقرا می داند.

    تحمل رنج و مصایب برای نجات امّت

فاطمه(س)  و حضرت مریم (ع)  هر دو برای پیشبرد و اعتلای دین خداوند، رنج های بسیاری را تحمل کردند. عیسی فرزند مریم قربانی ظلم و ستم کافران واقع شد تا بالاخره مردم ایمان آوردند و حسین پسر فاطمه در راه اصلاح دین اسلام شهید شد و دین اجداد خود را زنده نگه داشت. .

    عبادت های خستگی ناپذیر

ایمان و عشق این دو بانو به خداوند موجبات عبادت های طولانی را فراهم کرد . در این   عبادت های شبانه روزی این دو بانو همواره برای مردم و همسایگان و گرفتاران دعا می کردند.

    مرجع توسل و آرزوهای مردم

وجود متعالی این دو بانو مرجع توجه و توسل در بین مسلمانان و مسیحیان است و مردم برای آمرزش گناهان و برآورده شدن آرزوها به فاطمه(س)   و حضرت مریم (ع)  توسل  می کنند.

پس از آن پرفسور فون اشتوش با تأکید بر ویژگی های مشترک بین این دو بانو روایت های مسحیت در باره حضرت مریم (ع) را با آیات قرآن مقایسه کردند. این نشست با پاسخ به برخی پرسش های حاضران و دانشجویان خاتمه یافت. 

• < قبلی
• بعدی >