انجمن مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی ایران

سومین همایش بین المللی تفسیر اجتماعی قرآن کریم در جهان اسلام با موضوع زن و خانواده

         سومین همایش بین المللی تفسیر اجتماعی قرآن کریم در جهان اسلام با موضوع زن و

         خانواده»

         در روز 9 اسفند توسط انجمن مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی و با همکاری برخی دانشگاه ها و انجمن

         های دیگر در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

سخنرانی دبیر علمی:

باسمه تعالی
سخنرانی دبیر محترم علمی همایش(سرکار خانم دکتر پارسا)
تفسیر اجتماعی قرآن گرایش یا رویکردی تفسیری است که در آستانه سده 14 قمری/ بیستم میلادی به اهتمام سید جمال الدین اسدآبادی پایه گذاری شد و تحول عمده ای در دانش تفسیر پدید آورد. تفسیر اجتماعی قرآن کریم در واقع تفسیری عصری از آیات و آموزه های قرآنی است و تلاش می کند مسایل و مشکلات معاصر مسلمانان را با توجه به آیات قرآن رفع نماید. شرایط تاریخی و فرهنگی مختلفی بستر و زمینه پیدایی این گرایش تفسیری را فراهم کرد ولی بنظر می رسد خاستگاه اصلی گرایش تفسیر اجتماعی همانا آیات و آموزه های اجتماعی قرآن است. در واقع این کتاب مقدس حاوی مطالب مختلفی درباره امور اجتماعی است.
گسترة آموزه های اجتماعی قرآن ، کوچکترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده تا بزرگترین نهاد یعنی امت اسلامی را در برگرفته و در این میان آیات متعددی به  زن و مباحث مربوط بدان پرداخته است. در واقع منزلت و جایگاه زن در حدود 15 سده پیش از این و با نزول قرآن کریم تحول و تعالی بی نظیری پیدا کرد. کرامت انسانی زنان در نگاه قرآن (اسراء:70)؛توجه به جایگاه آرامش دهنده و مهرآمیز زن در خانواده.(روم:21)  
 مبارزه با انگاره فرودست بودن جنس زن (آیات مختلف)؛ نفی انگاره اغواگری زن(بقره:36)؛ اسوه و الگو بودن زنان مؤمن( تحریم:11)؛ تأکید برابری زن و مرد در آفرینش (نساء:1؛ حجرات:13؛حج:5؛ ص:71؛ حجر:28-29؛ فرقان :54؛ قیامه:37-39) ، نکوهش سنّت ننگین زنده بگورکردن دختران ( تکویر: 8-9 ، نحل:58-59) تأکید برابری زن و مرد در اوامر و نواهی الهی  و ثواب و عقاب اخروی( توبه: 71؛ذاریات:15؛عنکبوت:54 و بسیاری آیات) نمونه هایی از آیاتی هستند که به موضوع زن و جایگاه و منزلت زنان در نظام هستی پرداخته است.  
بیش از آن باید به برابری زن و مرد در یادکرد و خطاب های الهی، توجه کرد. در واقع قرآن یگانه متن مقدسی است که مستقیماً با زنان سخن میگوید و نه تنها زنان را خطاب قرار میدهد، بلکه به صورت مکرر به شیوه‌ای دقیقاً برابر  با مردان اين خطاب‌ها را بیان می‌کند ؛ چنان که در آیه 35 سوره احزاب با صدای بلند این برابری را تصریح کرده و می فرماید:
إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتِينَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقِينَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرِينَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعِينَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقِينَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمِينَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيراً وَ الذَّاكِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِيما
«همانا مردان و زنان مسلمان، و مردان و زنان باایمان، و مردان و زنان عبادت‌پیشه، و مردان و زنان راست‌گو، و مردان و زنان شکیبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان و زنان صدقه‌دهنده، و مردان و زنان روزه‌دار، و مردان و زنان پاک‌دامن و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می‌کنند، خدا برای همة آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است»
قرآن کریم علاوه بر ارتقای جایگاه فرهنگی و اجتماعی زنان به حقوق اقتصادی و مالی ایشان نیز اهتمام ویژه ای داشته است. زن در قرآن، استقلال مالی دارد و برخلاف آیین و تمدن هاي دیگر از حق مالکیت برخوردار است.   (نساء:32).زن پیش از اسلام تنها ارث نمی برد بلکه جزء ماترک میت به ارث می رسید ولی آیات قرآن ایشان را دارای حق ارث معرفی می کند. (نساء:7). زوجه ، دختر و مادر متوفی ، هریک سهام مشخصی از ماترک دارند که قرآن آن را تعیین کرده است.
مهریه ( نساء:24 ؛نساء:4) و حق نفقه(بقره: 233؛ طلاق:6) در شمار موارد دیگری از حقوق مالی زوجه محسوب می شوند که پیش از این وجود نداشته است.
مشارکت و حضور سیاسى زن نیز در آیات مختلفی از قرآن تأیید شده است که نشانه دیگری از پیشروبودن و مترقی بودن آئین مقدس اسلام و آموزه های قرآن کریم است. صلاحیت و شایستگى زنان برای مشارکت در امور سیاسى با داستان ملکه سبا و هوشمندی و درایت وی در مواجهه با دعوت حضرت سلیمان و اسلام آوردن وی بیان شده است(نمل:23-44).بیش از آن آیه يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَىٰ أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ ۙ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (ممتحنه:12) یعنی حکایت بیعت زنان با پیامبراکرم(ص) ؛ بار دیگر نگاه مثبت قرآن به مشارکت سیاسى زنان را بیان کرده است.
انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی بر همین اساس، سومین همایش بین المللی تفسیر اجتماعی قرآن کریم در جهان اسلام را به موضوع زن و خانواده اختصاص داده است.
قرآن کریم، چنان که بیان شد در عرصه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی به امور زنان اهتمام داشته و بر این اساس فراخوان مقالات همایش در محورهای زیر تدارک گردید:
زن ، خانواده ، سلامت اجتماعی و تربیت اخلاقی
زن ، خانواده ، اخلاق، معنویت  
زن ، خانواده ، تفاسیر قرآن کریم
زن ، خانواده ، قرآن و خوانش های معاصر
زن ، خانواده ، مطالعات تطبیقی کتب مقدس
زن ، مطالبات حقوقی و اجتماعی
زن ، معنویت ، صلح جهانی
دبیر اجرایی همایش ، سرکار خانم دکتر محصص دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در چند ماه منتهی به برگزاری همایش ، تلاش های گسترده ای برای ثبت همایش در پایگاه استنادی جهان اسلام و دریافت بیش از صد مقاله در این محورها بانجام رساندند.
وبگاه همایش به آدرس www.tafconf.ir   جهت ساماندهی همایش بویژه دریافت ، ارزیابی و تأیید مقالات از ماه ها پیش از این تدارک گردید و مقدمات برگزاری همایش را فراهم آورد.

سومین همایش بین المللی تفسیر اجتماعی قرآن کریم در جهان اسلام با تمرکز بر موضوع زن و خانواده، به حول و قوه الهی در 9 اسفند 1403 برگزار گردید و استادان مختلفی از دانشگاه های ایران و دیگر کشورها مقالاتی ارائه نموده اند. مقالات برگزیده در نشریات معتبر دانشگاهی منتشر خواهد شد و چکیده مقالات در وبگاه همایش و نیز وبگاه انجمن : www.isqs.ir  قابل دسترس است.
انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، مراتب تشکر و تقدیر خود را از دانشگاه تربیت مدرس ، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه علیگره هند به عنوان حامیان همایش اعلام می دارد. امید است برگزاری این برنامه در ارتقای فرهنگ قرآنی جامعه نقش مؤثری داشته باشد و همگان به جایگاه و منزلت برجسته زن در قرآن کریم آشنایی پیدا نمایند.

سین برنامه روز همایش

• بعدی >